Voor Johan Cruijff, van verre
Men wil van mij een vers voor jou, J. Cruijff, omdat ik je niet anders ken
dan degeen als wie ik anders ben:
ik eet uit een andere ruif
(als dat tenminste nog zo heet).
Ik zie best graag een held in jou en
de hartstocht van een kudde vrouwen, nee, schone blonde maagden die wenen om het welzijn van je knie.
Ben ik dan jaloers op dit
verschil en dat geen mooie maagd voor mijn hersenkwabben bidt
of naar mijn balpunt vraagt?
Nee hoor, maar
wat kan ik echt meer hopen je te wensen dan steeds weer dat vervullende gevoel
of in een bulderende zee van mensen een rechte lijn die zich opent naar
dat verre (ditmaal je eigen) doel
[en zelfs de beste slotzin mij gegund eindigt niet altijd in een ]
Leo Vroman (1915-2014) was dichter en bioloog. Hij was een van de meest bekende en geliefde dichters van ons land, ook al woonde hij al meer dan vijftig jaar in de Verenigde Staten. Hij bleef ook op hoge leeftijd nog poëzie publiceren. Vroman combineerde zijn dichterschap met de wetenschap. Alle denkbare literaire prijzen heeft hij ontvangen in zijn leven.
1 Aan de titel van dit gedicht kun je zien dat het een gelegenheidsgedicht is. De dichter schreef het speciaal voor de vijftigste verjaardag van Johan Cruijff. Held van velen, bejubeld en gelauwerd alsof het Odysseus zelf betreft. Aan die titel valt nog meer af te lezen: ‘van verre’. Wat zou dat betekenen?
2 Lees nu pas het gedicht. En bekijk de titel nog eens. a. Was het inderdaad wat je dacht? En bekijk de biografie van de dichter eens. b. Krijgt dat ‘van verre’ ook nog andere betekenissen?
3 a. Waarom zou Vroman in de eerste regel J. Cruijff schrijven en niet Johan Cruijff. Alleen maar omdat de regel dan ritmisch beter loopt? Of is er nog een andere reden?
b. En wat bedoelt de dichter met: ‘ik eet uit een andere ruif’? Is dat werkelijk uitgedrukt op een ouderwetse manier, of gebruik je dat tegenwoordig nog steeds? c. Waarom zou Vroman zich afvragen of dat nog zo heet (regel 5)?
4 Waarom zou de dichter eerst ‘een kudde vrouwen’ (regel 7) schrijven, en daarna ‘schone blonde maagden’ (regel 8)?
5 Vroman was een echte wetenschapper. Hij puzzelde graag met woorden. Woorden hebben dubbele betekenissen zoals ‘balpunt’. a.Wat zou het allemaal kunnen betekenen? b. Misschien zie je nog meer van dergelijke woorden.
6 Als je het gedicht hardop leest, hoor je dat het rijmt. Dat wil zeggen, de laatste woorden rijmen, alleen niet volgens een vast schema. Schrijf die laatste rijmwoorden eens op: welke rijmschema’s zie je?
7 Meestal kiest de dichter voor één rijmschema binnen een gedicht. Waarom zou Vroman al die verschillende rijmschema’s in dit ene gedicht toepassen?
8 a. Is de dichter werkelijk jaloers op de voetballer? b. Kunnen dichters niet evengoed helden zijn? Je zou een dichter eens met een voetballer moeten vergelijken. c. Moeten ze allebei trainen denk je? Of komen de woorden voor een dichter uit de lucht vallen, terwijl een voetballer iedere dag keihard moet trainen? d. Kun je verschillen en overeenkomsten opnoemen tussen voetballers en dichters?
9 Ten slotte: a. wat is het verre (eigen doel) van Cruijff, waarover de dichter het heeft (regel 19)? b. En met welk woord eindigt het gedicht denk je? c. Wat bedoelt Vroman met die laatste twee regels?
Maak jouw eigen website met JouwWeb